LOHUSA ÜÇÜNCÜ İZLEM

Lohusanın doğumu takip eden ilk 6. -24. saatleri arasında yapılır. ( Bu izlem lohusa hastanede iken gerçekleştirilir. )

1. İLETİŞİM

Birinci izlemde belirtilen iletişim basamakları uygulanır.

2. LOHUSANIN DEĞERLENDİRİLMESİ

2.1. Annenin genel durumunun değerlendirilir.

2.2. Doğum öncesi bakım, doğum ve önceki izlemlerle ilgili kayıtları gözden geçirilir.

2.3. Anneye kendini nasıl hissettiğini (halsiz, yorgun, vb) ve yakınmalarını sorulur.

2.4. Risk tespitini gözden geçirilir yeni risk varsa tespit edilir.

3. MUAYENE/MÜDAHALE

3.1. Muayene/müdahale yapılacak ise:

  • Yapılacak muayene ve/veya müdahalenin amacını ve nasıl yapılacağı açıklanır.
  • Annenin yapılacak müdahaleler için daha önce alınmamışsa yazılı onayını alınır.
  • Annenin mahremiyetini göz önüne alarak ortam düzenlenir.

3.2. Bilinç durumunu kontrol edilir.

3.3. Vital bulguları ölçülür ve değerlendirilir:

  • Kan basıncı (Kan basıncı anne istirahat halinde ve iki ölçüm 140/90 mmHg veya üzerinde ya da öykü varsa, kan basıncı değeri 90/50 mmHg altında ise hastayı yakın takip edilir.(Anestezi uygulanmışsa ona bağlı veya olası kan kaybına bağlı gelişebilir. Kanama kontrolü yapınız. Kan basıncı değeri sistolik 90 mmHg’nın altındaysa ve taşikardi eşlik ediyorsa kanama açısından dikkatli olunur.) Ayrıca hipotansiyon durumunda; anne ortostatik hipotansiyon açısından da değerlendirilir.
  • Nabız (Nabız sayısı 60’ın altı, 100’ün üstü ise hastayı yakın takip edilir.)
  • Solunum sayısı (Solunum sayısı 10’un altı, 20’nin üstü ise hastayı yakın takip edilir.)
  • Ateş ölçümü, (38°C’nin üzerindeyse saatlik ateş takibi yapınız.)

3.4.Kanama ve uterus involusyonunu değerlendirilir (6 saatte bir):

  • 20-30 dakika içerisinde 2-3'ten fazla peti kirletecek kanaması olması, sürekli kan gelişi, pıhtı çıkışı veya renginin açık/ parlak kırmızıya dönmesi normal olmayan fazla miktardaki kanamaya işaret eder.
  • Gebelik sırasında alınmamışsa muayene sırasında vajinal smear alınmalıdır.
  • Uterus involusyonu yeterli ancak kanama miktarı fazla veya kanama miktarında tedricen artış veya aşırı kanama durumunda postpartum kanama protokolü uygulanır.

3.5. Genel vücut muayenesi yapılır (meme, karın muayenesi, bacaklarda ödem, tromboflebit, vb).

3.6. Gebeliğe bağlı sistemik hastalık veya doğum ile ilgili komplikasyon mevcut ise nedene yönelik tetkik ve tedaviye başlanır.

3.7. Aşağıdaki bulgular açısından anneyi değerlendirilir:

  • Normal doğum:
    1. Epizyotomi hattında açılma ( gerekirse perine – vajinal – rektal ) muayenesi yapınız
    2. Perine ya da karında fazla ağrı
    3. Hematom
    4. İnkontinans(üriner/fekal)
  • Sezaryen:
    1. İnsizyon hattının değerlendirilmesi
    2. Batın muayenesi (distansiyon, vb)

3.8. Lohusanın aile içi şiddet durumu değerlendirilir. (Aile içi şiddeti gösteren herhangi bir bulgu için izlem yapılır.)

4. LABORATUVAR

Hemoglobin ölçümü yapılır (lohusanın kanaması normal ve daha önceki ölçüm değeri normal sınırlarda ise bu basamağı atlanır).

5. BAKIM VE DANIİMANLIK

5.1. Sağlık personeli, hastaneden ayrılmadan önce anne ve bebeğin durumunun iyi olduğundan emin olmalı ve taburculuktan sonra da düzenli aralıklarla dogum sonu bakım alması önerilir.

5.2.Normal doğumda perine bakımı yapılır.

5.3. İdrar takibi yapılır.

  • Normal doğumda annenin idrar yapmasının normal olup olmadığını sorgulanır.
  • Uygun vakalarda sezaryende mesane sondası çıkarılır. (postoperatif 8. Saatte.)
  • İdrar sondası çıkarılmayacaksa aldığı ve çıkardığı sıvı miktarının takibini yapılır ve kaydedilir.

5.4. Annenin doğum sonu dönemde mümkün olduğu kadar kısa süre içerisinde mobilize olmasını sağlanır.

5.5. Annenin psikolojik durumunu değerlendirilir.

  • Hikayesinde ruhsal hastalık öyküsü, psikotik bozukluk (şizofreni, bipolar bozukluk) psikotik depresyon ve intihar riski varsa “Edinburgh Postpartum Depresyon Ölçeği” uygulanır. Gerekirse konsültasyon istenilir.

5.6.Genel vücut hijyeni sağlanır ve anne yapması için teşvik edilir (perine bakımı vb.).

5.7. Doğum sonu dönemde primer veya sekonder kanama ya da puerperal sepsis riskini arttıran durumların varlığı kontrol edilir.

  • Plasenta veya zar retansiyonu
  • Uzamış eylem
  • Operatif doğum (sezaryen, vakum, forseps) veya komplikasyon gelişen doğum eylemi (3-4. derece perine yırtıkları vb)
  • Epizyotomi açılması
  • Sezaryen sonrası insizyon yeri açılması
  • Anemi
  • Gebelikte kanama
  • Erken membran rüpturü
  • Hijyenik olmayan şartlarda ev doğumu
  • Preeklampsi, HELLP, DIC
  • Sistemik bir hastalığın (trombositopeni, SLE, kalp hastalığı ve/veya antikoagülan ilaç kullanımı, vb) varlığı

5.8.Doğum sonu dönemde lohusayı acilen sağlık kuruluşuna başvurmasını gerektiren tehlike işaretleri konusunda bilgilendirilir.

  • Vajinal kanama:
    • Doğum sonrasında 20-30 dakika içerisinde 2-3'ten fazla peti kirletecek kanaması olması, pıhtılı kanama, sürekli kan gelişi ya da renginin parlak kırmızıya dönüşmesi, kanamanın azalmasının devamında tekrar loşia rubranın ortaya çıkması
    • Kanamanın azalmayarak artması
  • Konvülsiyon (nöbet) geçirme
  • Solunum güçlüğü, göğüs ağrısı, takipne, öksürük, taşikardi,(bacak ağrısı eşlik edebilir). Bu durumda sağlıklı bir annede bu şikâyetler aksi ispat edilene kadar tromboemboli olarak değerlendirilmelidir. Gereken lohusalarda profilaksiyapılmalıdır.
  • Ateş (38°C’nin üzerinde)
  • Kötü kokulu akıntı
  • İdrar yaparken ağrı veya idrar kaçırma
  • Şiddetli baş ağrısı, bulanık görme
  • Şuur kaybı

5.9. Anne - bebek ilişkisi değerlendirilir.

5.10. Annenin bebeğini emzirmesine yardım edilir.

5.11. Doğum sonu lohusanın Demir ve D vitamini desteği alması sağlanır.

5.12. Döneme özgü aşağıdaki konularda lohusaya danışmanlık verilir.

  • Doğumdan sonra iyileşmenin fizyolojik süreci hakkında bilgilendirme
    • Normal hemoglobin değeri
    • Mobilizasyon
    • Loşi miktarının giderek azalması, kötü koku olmaması
  • Uterus fundusunun kontrakte olması
  • Taburcu olmadan önce ağrısız ve rahat idrar çıkarması
  • Barsak fonksiyonlarının normale dönmesi (normal doğum sonrası 2-3. günler, sezaryen sonrası 3-5.
  • günler)
  • Vital bulguların normal olması
  • Perinede veya insizyon hattında fazla kızarıklık,
  • şişlik olmaması
  • Laktasyonun olması
  • Memelerde kızarıklık ve ağrı olmaması
  • Ağrının kontrol altına alınmış olması
  • Doğum sonu dönemde sık karşılaşılan sağlık sorunları,
  • belirtileri dahil olmak üzere:
    • İnfeksiyon bulguları
    • Mesane sorunları
    • Sırt ağrısı
    • Sık baş ağrısı
    • Pelvik ağrılar
    • Hemoroid
    • Kabızlık
    • Depresyon, anksiyete ve aşırı yorgunluk
    • Perineal ağrı
    • Meme problemleri
    • Anemi
  • Doğum sonu dönemde önemli sağlık sorunları, belirtileri dahil olmak üzere:
    • Doğum sonu kanama
    • Preeklampsi/eklampsi
    • Puerperal genital infeksiyonlar
    • Tromboembolik hastalıklar
    • Üriner sistem komplikasyonları:
      • İdrar retansiyonu
      • İnkontinans
      • İnfeksiyon
    • Perine ve vulva şikayetleri
    • Mastit
    • Psikolojik problemler:
      • Doğum sonu kaygı (yetersizlik, evlilik hayatının kaybolması, izolasyon, bebek ve diğerlerinin bakımından sürekli sorumlu olmak)
      • Doğum sonu hüzün
      • Doğum sonu depresyon
  • Epidural veya spinal anestezi almış lohusalara özellikle otururken veya kalkarken oluşan baş ağrıları
  • Anne için beslenme eğitimi, demir ve D vitamini desteği
  • Genel vücut hijyeni, meme bakımı, perine veya yara yeri bakımı eğitimi
  • Bebek bakımı, anne sütü ve emzirme hakkında bilgilendirme ve destek
  • Uyku ve dinlenmeye yeterli zaman ayrılması konusunda annenin cesaretlendirilmesi, yakınlarının bilgilendirilmesi
  • Doğum sonu egzersiz hakkında eğitim ve annenin bu konuda desteklenmesi
  • Cinsel sağlık/cinsel hayat
  • Aile planlaması danışmanlığı ve uygulaması

5.13. Sezaryen olan annelere sütürlerin alınacağı tarih belirtilir.

5.14. Olağan dışı durumlarda hizmet alınacak sağlık kuruluşları hakkında anne, eş ve aile üyeleri bilgilendirir.

Aşağıdaki durumlarda annenin durumu stabil olana kadar kesinlikle taburcu edilmez:

  1. Preeklampsi, eklampsi
  2. Postpartum kanama
  3. Ateş
  4. Kontrol altına alınamayan tıbbi bir hastalık