LOHUSA BİRİNCİ İZLEM

Lohusanın doğumu takiben ilk 0 – 1. saatlerde yapılır. ( Bu izlem lohusa hastanede iken gerçekleştirilir. )

1. İLETİŞİM

Lohusa ve / veya aile yakınları karşılanarak uygun iletişimi kurmak için aşağıdaki basamaklar uygulanır.

  • Lohusayı nazik bir şekilde karşılama
  • Gerekli mahremiyeti sağlama
  • Kendini tanıtma
  • Lohusanın adını öğrenme ve kullanma
  • Gerekli olumlu beden dilini kullanma
  • İletişim için gerekli mesafeyi ayarlama
  • Lohusa ile yüz yüze olma, göz teması kurma
  • Her aşamada soru sorabileceğini belirtme

2. LOHUSANIN DEĞERLENDİRİLMESİ

2.1 Annenin genel durumu değerlendirilir.

2.2 Anneye kendini nasıl hissettiği (halsiz, yorgun, vb) ve yakınmaları (ağrı, üşüme, vb) sorulur.

2.3 Doğum öncesi bakım ve doğum ile ilgili eldeki kayıtlı olan bilgileri gözden geçirilir.

2.4 Anne ve eşinin doğum ve doğum sonrası olaylarla ilgili neler hissettikleri tartışılır ve soruları yanıtlanır.

2.5 Risk tespiti yapılır (Hastanede kalış süresini ve verilecek klinik hizmetleri belirlemek üzere)

3. MUAYENE/MÜDAHALE

3.1 Muayene/müdahale yapılacak ise:

  • Yapılacak muayene ve / veya müdahalenin amacı ve nasıl yapılacağı açıklanır.
  • Annenin yapılacak müdahaleler için daha önce alınmamışsa yazılı onayını alınır.
  • Annenin mahremiyeti göz önüne alınarak ortam düzenlenir.

3.2 Bilinç durumunu kontrol edilir.

3.3 Vital bulguları 15 dakikada bir ölçülür ve değerlendirilir:

  • Kan basıncı (Kan basıncı anne istirahat halinde ve iki ölçüm 140/90 mmHg veya üzerinde ya da öykü varsa, kan basıncı değeri 90/50 mmHg altında ise hasta yakın takip edilir. (Anestezi uygulanmışsa ona bağlı veya olası kan kaybına bağlı gelişebilir. Kanama kontrolü yapılır. Kan basıncı değeri sistolik 90 mmHg’nın altındaysa ve taşikardi eşlik ediyorsa kanama açısından dikkatli olunur.) Ayrıca hipotansiyon durumunda; anne ortostatik hipotansiyon açısından da değerlendirilir.
  • Nabız (Nabız sayısı 60’ın altı, 100’ün üstü ise hasta yakın takip edilir.)
  • Solunum sayısı (Solunum sayısı 10’un altı, 20’nin üstü ise hasta yakın takip edilir.)
  • En az bir kez ateş ölçümü, (enfeksiyon şüphesi varsa ateş takibi yapılır.)

3.4 Kanama ve uterus involusyonunu değerlendirilir:

  • Doğum sonrası kanamanın önlenmesi için profilaksi uygulaması aşağı seçeneklerden birine göre yapılır;
  1. Oksitosin;
    • İntramuskuler olarak 10 ünite veya İntravenöz olarak 10 ünite 3-5 dakikada veya
    • İntravenöz olarak 10 ünite oksitosin 500cc % 0,9’luk NaCl veya 500cc Ringer Laktat solüsyonu içinde 10 cc/dk gidecek şeklinde, kontrakte uterus sağlanana kadar yaklaşık 10-15 dakika, daha sonra da 1 saat tamamlanana kadar 2cc/dk gidecek şeklinde infüzyona devam edilir.
  2. Ergometrine veya methylergometrine;
    • İntramusküler 0,2 mg.
  3. Misoprostol;
    • Eğer oksitosin mevcut değil veya güvenli kullanıma uygun değilse 600 μg oral.

Dikkat: Ergot alkoloidleri (ergometrine veya methylergometrine) kan basıncını yükselttiğinden dolayı; yüksek kan basıncı, kalp hastalığı, preeklampsi veya eklampsisi olan kadınlarda kontrendikedir.

  • Doğum sonrası ilk bir saat içinde uterin fundus genellikle umbilikus seviyesinde veya hemen üzerindedir ve serttir. (Uterus tonus kontrolünü; postpartum ilk yarım saat 5-10 dakikada bir, sonraki yarım saat 15 dakikada bir, iki saat dolana kadar da yarım saatte bir yapılır.)
  • Uterus sert/kontrakte değil ise yumuşak hareketler ile fundus masajı yapılması uterusun kontrakte olmasını ve kanamanın azalmasını sağlayacaktır.
  • Annenin uterin fundusu hissetmesini sağlanır ve bu konuda anneye bilgi vererek kendi kendine fundus masajı konusunda anne cesaretlendirilir. Fundus masajı yapılmasına karşın uterus involusyonu yeterli değil ise: Uterus içinde veya serviks ağzında normalden fazla pıhtı olduğu düşünülüyorsa, bir el ile hemen simfizis pubis üzerinden uterusun alt bölümünü desteklerken diğer el yumuşak hareketler ile fundustan bastırarak pıhtı tıkacının atılması sağlanır.
  • Kanamanın devam etmesi halinde vajinayı da değerlendirmek gerekir (vajinal yırtık açısından)
  • Doğum sonrası 20-30 dakika içerisinde 2-3'ten fazla peti kirletecek kanaması olması, sürekli kan gelişi, pıhtı çıkışı veya renginin açık / parlak kırmızıya dönmesi normal olmayan fazla miktardaki kanamaya işaret eder.
  • Kanama riski olan hastalarda (polihidramnioz, uzamış eylem, Makrozomik Bebek 4000gr.↑, çoğul gebelik, önceki doğumlarında kanama öyküsü vb.) toplam kan kaybı (mümkünse V-Drape ile) değerlendirilir, kayıt edilir ve kanama yönetimi yapılır.
  • Normal doğum sonrası anne idrarını boşaltması konusunda teşvik edilir.
  • Sezaryen sonrası idrar torbasındaki idrar miktarı ve rengi kontrol edilir.

 

3.5 Normal doğum sonrası perine (vajinal-rektal) muayenesi yapılır (hemen doğumdan sonra veya epizyotomi onarımı tamamlanınca).

  • Serviks ve vajen
  • Üretra ve çevresi
  • Epizyotomi hattı
  • Anal sfinkter

3.6 Fazla ağrısı olan hasta hematom açısından değerlendirilir (vulva, vajen, perine, abdomen, insizyon hattı).

3.7 Gebeliğe bağlı sistemik hastalık veya doğum ile ilgili komplikasyon mevcut ise nedene yönelik tetkik ve tedaviye başlanır.

3.8 Lohusanın aile içi şiddet durumunu değerlendirilir. (Aile içi şiddeti gösteren herhangi bir bulgu için izlem yapılır.)

4. LABORATUVAR

4.1. Kan grubu tayini (doğum öncesinde bilinmiyorsa) yapılır.

4.2. Anne Rh (-) ise bebeğin kan grubuna bakılır .

5. BAKIM VE DANIŞMANLIK

5.1. Normal doğumdan hemen sonra, hastanın anestezi almasını gerektirecek bir komplikasyon yoksa, oral beslenmeye geçilebilir. Sezaryenle doğumda ise uygun olan lohusalarda oral beslenmeye geçmek için 4-8 saat beklemek gerekir.

5.2. Genel vücut hijyenini sağlanır (perine bakımı vb.).

5.3. Mümkün olan en kısa zamanda emzirme başlatılır ve annenin bebeğini emzirmesine yardım edilir ve emzirme eğitimi verilir.

6. RİSK DEĞERLENDİRME:

Risk tespiti yapılır (Hastanede kalış süresini ve verilecek klinik hizmetleri belirlemek üzere)

  1. Rh uyuşmazlığı ve/veya izoimmünizasyon sorgulanması
  2. Anemi (hemoglobin <11 g/dL).
  3. Gebelik öncesi veya gebelikte hipertansiyon
  4. Gebelik öncesi veya gebelikte diyabet
  5. Gebelik ve sistemik hastalık (kalp hastalıkları, hematolojik hastalıklar vb)
  6. Erken membran rüptürü
  7. Uzamış ve/veya presipite eylem
  8. Grand multiparite ve/veya sık doğum (2 yıldan az aralıklarla)
  9. Adolesan (<18 yaş) veya ileri yaş (>35 yaş) gebelikleri
  10. Çoğul gebelik, doğum ağırlığı>4000 g veya polihidramnios
  11. Forseps, vakum veya sezaryen doğum
  12. Uterus rüptürüne yol açacak maniplasyonlar
  13. Mevcut durumu etkileyen perine ve vajen laserasyonları
  14. Daha önce bilinen ruhsal hastalık öyküsü
  15. Doğumun hastane dışında gerçekleşmiş olması
  16. Düşük sosyoekonomik durum (beslenme bozukluğu vb)